Έχεις την τάση να αναβάλλεις απαραίτητες εργασίες μέχρι την τελευταία στιγμή παρά τις αρνητικές επιπτώσεις αυτής της πράξης; Δες τι λέει η επιστήμη για την αναβλητικότητα.
Ανεξάρτητα από το πόσο καλά οργανωμένο και αποφασιστικό μπορεί να είναι ένα άτομο, συμβαίνει συχνά να αφιερώνει (ή και να σπαταλά) χρόνο σε ασήμαντες ασχολίες (βλέποντας τηλεόραση ή παρακολουθώντας σειρές, σερφάροντας στο ίντερνετ και τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, παίζοντας παιγνίδια στο κινητό, κ.α.) παρά την ύπαρξη σημαντικών υποχρεώσεων στη δουλειά, το σπίτι, ή το σχολείο. Αυτές οι αναβολές έχουν συνήθως σημαντικό αντίκτυπο στο επάγγελμά του, τους βαθμούς του και τη ζωή του.
Γιατί αναβάλλουμε;
Έρευνες έχουν εντοπίσει διάφορους παράγοντες αναβλητικότητας, όπως χαμηλή αυτοπεποίθηση (άρα υπόγειο φόβο ότι δεν θα τα καταφέρει), άγχος, έλλειψη δομής, αδυναμία παρακίνησης του εαυτού να ολοκληρώσει «δυσάρεστες» εργασίες, και σύνδεση με τον μηρυκασμό ή την προσήλωση σε αρνητικές σκέψεις.
Τα δύο πιο συνήθη πράγματα που λέμε στον εαυτό μας και που προδιαθέτουν για αναβολή είναι:
► «Θα είναι μπελάς». Αν περιμένεις μια εργασία να είναι δυσάρεστη, δεν είναι καθόλου περίεργο που την αναβάλλεις. Μπορεί να φαντάζεσαι ότι θα χρειαστεί πολύ χρόνο, ή ότι θα είναι δύσκολο να αντιληφθείς τι ακριβώς πρέπει να κάνεις, ή ίσως απλώς προτιμάς να συνεχίσεις να κάνεις ό,τι άλλο κάνεις. Εδώ, πιστεύεις ότι κάνοντας κάτι άλλο θα είναι πιο ευχάριστο.
► «Μπορεί να μην κάνω καλή δουλειά». Αν αποφεύγεις να κάνεις κάτι σημαίνει ότι δεν θα αποτύχεις ποτέ σε αυτό, και σε κανέναν δεν αρέσει να αποτυγχάνει. Εδώ, ο φόβος ότι δεν θα τα καταφέρεις, συχνά σε οδηγεί σε αποφυγή της εργασίας και επιλογή μιας άλλης πολύ πιο απλής στην οποία δεν θα εκτεθείς ή δεν θα φανείς ανεπαρκής, μέχρι ο «κόμπος να φτάσει στο χτένι» και να την κάνεις και ότι βγει.
Επιπτώσεις Αναβλητικότητας
Η αναβλητικότητα μοιάζει να ανακουφίζει την πίεση της στιγμής, αλλά μπορεί να έχει μεγάλο συναισθηματικό, σωματικό και πρακτικό κόστος. Οι πιο συνήθεις επιπτώσεις της χρόνιας αναβλητικότητας είναι οι παρακάτω:
▼ Καταθλιπτικά συμπτώματα – η αναβλητικότητα, η αποφυγή και ο μηρυκασμός είναι όλα κοινά συμπτώματα κατάθλιψης. Τα άτομα με κατάθλιψη μπορεί να δυσκολεύονται να προγραμματίσουν το μέλλον, να χάσουν την εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους και έτσι να υιοθετήσουν τη σκέψη «τί νόημα έχει;».
▼ Υψηλότερα επίπεδα στρες και μειωμένη ευεξία – αφήνοντας τα πράγματα για την τελευταία στιγμή μπορεί να σε επηρεάσουν με ένα χαμηλό ανοσοποιητικό, αϋπνίες, άγχος, γαστρεντερικά προβλήματα, κ.α.
▼ Υψηλότερες πιθανότητες ασθενειών – όταν η αναβολή αφορά σωματική άσκηση, ιατρικές εξετάσεις ή αποτυχία δέσμευσης σε υγιεινή διατροφή μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών προβλημάτων, διαβήτη και άλλων ασθενειών.
▼ Δυσλειτουργικές σχέσεις (προσωπικές και επαγγελματικές) – όταν σε μια σχέση το αναβλητικό άτομο μονίμως αναβάλλει ή καθυστερεί την εκτέλεση των υποχρεώσεών του στο σπίτι ή την εργασία, η σύγκρουση είναι σχεδόν αναπόφευκτη. Συνεχείς ανεπίλυτες συγκρούσεις μπορεί να οδηγήσουν στη διακοπή της σχέσης με πολύ σοβαρές προσωπικές ή/και επαγγελματικές επιπτώσεις.
Αντιμετώπιση Αναβλητικότητας
Μπορεί να αναρωτιέσαι: «Πώς μπορώ να σταματήσω να χρονοτριβώ;» Τα καλά νέα είναι πως υπάρχουν πολλά διαφορετικά πράγματα που μπορείς να κάνεις για να αντιμετωπίσεις την αναβλητικότητα και να αρχίσεις να κάνεις τα πράγματα στην ώρα τους. Ενδεικτικά, σκέψου τα παρακάτω:
√ Δημιούργησε λίστα εργασιών – πάρε χρόνο να καταγράψεις τις υποχρεώσεις σου και όπου είναι εφικτό βάλε δίπλα σ’ αυτές τις ημερομηνίες εκπλήρωσής τους.
√ Κάνε μικρά παιδικά βήματα – επειδή οι μακριές λίστες φαίνονται τρομακτικές, δημιούργησε μικρές ημερήσιες λίστες για πιο μικρά διαχειρίσιμα βήματα μέρα-μέρα.
√ Αναγνώρισε τα προειδοποιητικά σημάδια – δώσε προσοχή σε τυχόν σκέψεις αναβλητικότητας και κάνε ό,τι καλύτερο μπορείς για να αντισταθείς στην παρόρμηση. Για παράδειγμα, εάν αρχίσεις να σκέφτεσαι την αναβολή, ανάγκασε τον εαυτό σου να αφιερώσει λίγα λεπτά για την συγκεκριμένη εργασία.
√ Εξάλειψε τις αποσπάσεις προσοχής – αναγνώρισε τους χρονοκλέφτες: τι σου αποσπά περισσότερο την προσοχή (Instagram, ενημερώσεις του Facebook, ειδήσεις, παιγνίδια) και απενεργοποίησε αυτές τις πηγές απόσπασης της προσοχής σου.
√ Επιβράβευσε τον εαυτό σου – όταν ολοκληρώσεις έγκαιρα μία εργασία από τη λίστα υποχρεώσεών σου, πες μπράβο στον εαυτό σου και επιβράβευσέ τον με το να επιδοθεί σε κάτι που σου φαίνεται διασκεδαστικό και σου δίνει χαρά.
Σημαντικό!
Η αναβλητικότητα δεν είναι τεμπελιά! Στην τεμπελιά, το άτομο απλά δεν κάνει τίποτα και νιώθει καλά μ’ αυτό. Αντιθέτως, τα αναβλητικά άτομα θέλουν να κάνουν κάτι, απλώς δεν καταφέρνουν να πείσουν τον εαυτό τους να το κάνει την ώρα που πρέπει για να απαλλαγούν/ξεμπερδέψουν με αυτό.
Η χαλάρωση δεν είναι αναβλητικότητα. Η χαλάρωση είναι απαραίτητη επαναφόρτιση ενέργειας, σε πλήρη αντίθεση με την αναβλητικότητα η οποία αποστραγγίζει την ενέργεια. Και φυσικά, όσο λιγότερη ενέργεια έχεις είναι πιο πιθανόν να αγχωθείς ή να έχεις καταθλιπτικά συμπτώματα, και έτσι τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες να αναβάλλεις τις υποχρεώσεις σου. Συνεπώς: όχι στην αναβλητικότητα αλλά ναι στην χαλάρωση, όταν πρέπει, όπου πρέπει!
Ευχαριστώ την NATURAnrg για τη φιλοξενία του άρθρου στο τεύχος 132, Μάρτιος-Απρίλιος 2023, σελ. 32.
