Το μυαλό σου πηγαίνει συνέχεια στο χειρότερο σενάριο και δεν μπορείς να το σταματήσεις; Μήπως εστιάζεσαι σε κάθε κατάσταση μόνο στα αρνητικά και αγνοείς τα θετικά;
Αυτό το άρθρο μιλάει για το τί λέει η επιστήμη για τις αρνητικές σκέψεις, τις επιπτώσεις τους και πώς μπορείς να τις διαχειριστείς.
Γιατί Κολλάω στις Αρνητικές Σκέψεις;
Ας υποθέσουμε ότι πρέπει να κάνεις μια απλή χειρουργική επέμβαση και ένας γιατρός σου έλεγε πως η επέμβαση έχει 70% πιθανότητες επιτυχίας και ένας άλλος σου έλεγε πως έχει 30% πιθανότητες αποτυχίας. Ενώ και οι δύο σου λένε το ίδιο πράγμα, έρευνες έχουν δείξει ότι θα επέλεγες να κάνεις την επέμβαση στον 1ο γιατρό. Αν δε ο ίδιος γιατρός σου έλεγε κάποια στιγμή ότι υπάρχει 30% πιθανότητα αποτυχίας τότε θα άλλαζες γνώμη και δεν θα προχωρούσες στην επέμβαση. Εντυπωσιακό, ε; Κι όμως, αυτή είναι μία πραγματική έρευνα που έγινε από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια σε ασθενείς που έπρεπε να κάνουν μια απλή χειρουργική επέμβαση.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Οι νευροεπιστήμονες έχουν δει πως υπάρχει μεγαλύτερη νευρωνική επεξεργασία στον εγκέφαλο ως απάντηση σε αρνητικά ερεθίσματα. Επειδή οι αρνητικές πληροφορίες προκαλούν αύξηση της δραστηριότητας σε μια κρίσιμη περιοχή επεξεργασίας πληροφοριών του εγκεφάλου, οι συμπεριφορές και οι στάσεις μας τείνουν να διαμορφώνονται πιο δυναμικά από άσχημα νέα, εμπειρίες και πληροφορίες. Γι’ αυτό το λόγο οι ασθενείς δεν έβλεπαν θετικά την επέμβαση όταν τους δόθηκε η αρνητική πληροφορία (30% αποτυχία), αγνοώντας παντελώς την θετική πληροφορία.
Για τους σκοπούς του άρθρου θα ονομάσω αυτή την τάση να δίνουμε περισσότερη προσοχή στα αρνητικά και να παραβλέπουμε τα θετικά, «αρνητική προκατάληψη».
Η αρνητική προκατάληψη είναι πιθανότατα αποτέλεσμα της εξελικτικής πορείας του ανθρώπινου γένους, επειδή πολύ παλαιότερα η προσοχή στις άσχημες, επικίνδυνες και αρνητικές απειλές στο περιβάλλον ήταν κυριολεκτικά θέμα ζωής και θανάτου. Όσοι ήταν πιο ευαισθητοποιημένοι στον κίνδυνο και έδιναν μεγαλύτερη προσοχή στα άσχημα/απειλητικά πράγματα γύρω τους είχαν περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν.
Επιπτώσεις
Μερικοί από τους τομείς που μπορεί να αισθάνεσαι τις επιπτώσεις αυτής της προκατάληψης είναι οι ακόλουθοι:
⇒ Στις σχέσεις σου – Η αρνητική προκατάληψη μπορεί να σε κάνει να περιμένεις το χειρότερο από τους άλλους. Ιδιαίτερα σε στενές σχέσεις στις οποίες οι άνθρωποι γνωρίζονται για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι συχνά προκατειλημμένοι για το πώς θα αντιδράσει @ σύντροφ@ς τους. Έχοντας εξαρχής ψηλά τις άμυνές σου, οι καβγάδες και η αγανάκτηση είναι συχνά το αποτέλεσμα.
⇒ Στη λήψη αποφάσεων – Αν εστιάζεσαι στα αρνητικά θα υπάρχει αντίκτυπο στις επιλογές που κάνεις και στους κινδύνους που είσαι διατεθειμέν@ να αναλάβεις. Φοβούμεν@ τις συνέπειες του αρνητικού αποτελέσματος, είναι πολύ πιθανόν να βάλεις φρένο σε κάτι που θα σου αποφέρει κάτι θετικό.
⇒ Στο πως αντιλαμβάνεσαι τους ανθρώπους – Πες ότι σου αρέσει μια κοπέλα και ρωτάς τους φίλους σου να σου πουν γι’ αυτή. Ενώ θα χρησιμοποιήσουν τόσο «θετικά» όσο και «αρνητικά» επίθετα για να περιγράψουν τον χαρακτήρα της, θα δώσεις πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα στις «αρνητικές» περιγραφές όταν σχηματίζεις την πρώτη εντύπωση.
⇒ Στη ψυχική σου υγεία – Η αρνητική προκατάληψη μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχική σου υγεία με το να παραμένεις σε σκοτεινές σκέψεις, να πληγώνεις τα αγαπημένα σου άτομα βάζοντας σε κίνδυνο την απώλεια της σχέσης, και τελικά να αδυνατείς να διατηρήσεις μια αισιόδοξη άποψη για τη ζωή σου – και ότι αυτό συνεπάγεται.
Αντιμετώπιση
Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν βήματα που μπορείς να κάνεις για να αλλάξεις τον τρόπο σκέψης σου και να καταπολεμήσεις την τάση προς τις αρνητικές σκέψεις. Ξέρω πως δεν είναι εύκολο να τα κάνεις μόν@ σου, αλλά θα τα πω για να τα προσπαθήσεις:
√ Σταμάτα την αρνητική αυτοσυζήτηση (negative self–talk). Άρχισε να δίνεις προσοχή στο είδος των σκέψεων που περνούν από το μυαλό σου. Αντί να προσηλώνεσαι σε λάθη του παρελθόντος που δεν μπορούν να αλλάξουν λέγοντας στον εαυτό σου «δεν έπρεπε να το είχα κάνει αυτό», σκέψου τι εμπειρία απέκτησες και πώς μπορείς να την εκμεταλλευτείς στο μέλλον.
√ Αναπλαισίωση της κατάστασης. Όταν πιάνεις τον εαυτό σου να ερμηνεύει κάτι με αρνητικό τρόπο, βρες τρόπους να αναπλαισιώσεις τα γεγονότα με πιο θετικό φως. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα αγνοείς πιθανούς κινδύνους ή θα φοράς ροζ γυαλιά – σημαίνει απλώς πως αν εστιάσεις ξανά, θα δώσεις ίση βαρύτητα σε θετικά γεγονότα ή παραμέτρους.
√ Καθιέρωσε νέες συνήθειες. Όταν πιάνεις τον εαυτό σου να μηρυκάζει τα πράγματα, αναζήτησε μια αναζωογονητική δραστηριότητα για να βγάλεις τον εαυτό σου από αυτή την τρύπα της αρνητικότητας. Πήγαινε μια βόλτα, άκουσε αισιόδοξη μουσική, χόρεψε σαν να μην σε βλέπει κανείς, διάβασε ένα καλό βιβλίο…, ότι ταιριάζει σε εσένα καλύτερα.
Αν τίποτα από αυτά δεν δουλεύει και δεν τα καταφέρνεις μόν@, ζήτα βοήθεια, φρόντισε τον εαυτό σου, μην τον αφήσεις μέσα στην άρνηση (και τελικά την αδράνεια).
