Το ήξερες πως τουλάχιστον 1 στα 3 ενήλικα άτομα έχει αισθανθεί τόσο αγχωμένο ή/και θλιμμένο με την εικόνα του σώματός του που ένιωθε συγκλονισμένο ή ανίκανο να αντεπεξέλθει;
Στο άρθρο θα διαβάσεις τι λένε οι έρευνες για την εικόνα σώματος, πώς μας επηρεάζει, και τι μπορείς να κάνεις για να διαχειριστείς τις επιπτώσεις που έχει η αρνητική εικόνα σώματος στην ψυχική σου υγεία.
Τι είναι η εικόνα σώματος
Η «εικόνα σώματος» είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη σχέση που έχουμε με το σώμα μας, και όπως κάθε σχέση δημιουργεί σκέψεις και συναισθήματα που μπορεί να είναι θετικά ή αρνητικά.
Όταν στέκεσαι μπροστά σε ένα καθρέφτη, η εικόνα σώματος που αντανακλάται δεν έχει να κάνει μόνο με το βάρος σου, αντίθετα αποτελείται από τέσσερις πτυχές:
- Αντιληπτική: αυτό που αντιλαμβάνεσαι εσύ για την εικόνα του σώματός σου. Πολλές φορές η δική σου αντίληψη και αυτό που βλέπουν οι άλλοι μπορεί να είναι τελείως διαφορετικά. Για παράδειγμα, μπορεί να νομίζεις ότι είσαι υπέρβαρος/η ενώ στην πραγματικότητα είσαι αδύνατος/η.
- Συναισθηματική: αυτό που νιώθεις για την εικόνα του σώματός σου. Μπορεί να σου αρέσουν κάποιες πτυχές του σώματός σου και να αντιπαθείς άλλες.
- Γνωστική: αυτό που σκέφτεσαι για την εικόνα του σώματός σου την οποία συνεχώς αξιολογείς ή κρίνεις. Για παράδειγμα, μπορεί να πιστεύεις ότι θα ήσουν πιο δημοφιλής ή θα είχες μια πιο επιτυχημένη ερωτική ζωή αν ήσουν πιο αδύνατος/η ή αν είχες περισσότερους μύες.
- Συμπεριφορική: αυτό που κάνεις εξαιτίας της εικόνας του σώματός σου. Τα άτομα που είναι δυσαρεστημένα με το σώμα τους μπορεί να επιλέξουν να ασκούνται περισσότερο, να δοκιμάσουν μια συγκεκριμένη διατροφή, ή να υποβληθούν σε μια αισθητική επέμβαση.
Πώς η εικόνα σώματος επηρεάζει την ψυχική σου υγεία
Αρχικά, να διευκρινίσω πως το να έχεις ανησυχίες για την εικόνα του σώματός σου είναι μια σχετικά κοινή εμπειρία και δεν αποτελεί πρόβλημα ψυχικής υγείας από μόνο του. Ωστόσο, μπορεί να αποτελέσει παράγοντα κινδύνου για προβλήματα ψυχικής υγείας όταν το ρεαλιστικό σου σώμα και οι ιδανικές εικόνες που πλάθεις γι’ αυτό δεν ταιριάζουν, και έτσι επιτρέπεις στον εαυτό σου να σκέφτεται συνεχώς αρνητικά για την εικόνα του σώματός σου. Έρευνες διαπίστωσαν ότι το να κάνουμε συχνά αρνητικές σκέψεις για την εικόνα του σώματός μας μπορεί να δημιουργήσει μια σειρά από συναισθηματικά προβλήματα, ψυχολογική δυσφορία και δυσλειτουργικές ενέργειες, όπως:
- Εμμονή με το βάρος/σωματότυπο
- Ανθυγιεινές διατροφικές συμπεριφορές και διατροφικές διαταραχές (σωματική δυσμορφία, ανορεξία, βουλιμία, κ.α.)
- Αισθήματα ντροπής και ενοχής
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση
- Άγχος και κατάθλιψη
Αντίθετα, η ικανοποίηση με το σώμα μας και η εκτίμησή μας προς αυτό έχουν συνδεθεί με καλύτερη συνολική ευεξία και πιο υγιεινές διατροφικές συμπεριφορές.
Τι προκαλεί ανησυχίες για την εικόνα σώματος
Το πώς οι εμπειρίες και το περιβάλλον επηρεάζουν την εικόνα σώματος διαφέρει για τον καθένα. Ωστόσο, συνολικά οι ερευνητές εισηγούνται πως η εικόνα του σώματος μπορεί να επηρεαστεί από:
- τις σχέσεις μας με την οικογένεια και τους φίλους
- το πώς η οικογένεια και οι φίλοι αισθάνονται και εκφράζονται για το σώμα μας και την εμφάνισή μας (ή των άλλων)
- την έκθεση σε εικόνες εξιδανικευμένων ή μη ρεαλιστικών σωμάτων μέσω των μέσων ενημέρωσης ή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
- την πίεση να «παρουσιάζεσαι» με ένα συγκεκριμένο τρόπο ή να ταιριάζεις με έναν «ιδανικό» σωματότυπο
- τους πολιτισμικούς παράγοντες για τα πρότυπα ομορφιάς
- τον εκφοβισμό, το τραύμα και τις εμπειρίες με διακρίσεις
Πώς να βελτιώσεις την εικόνα του σώματός σου
Η βελτίωση της εικόνας σώματος μπορεί να είναι μια σταδιακή διαδικασία, αλλά και ένα σημαντικό ταξίδι που αξίζει να το σκεφτείς. Το χτίσιμο μιας πιο υγιούς σχέσης με το σώμα σου μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση και περισσότερη αυτοαποδοχή, να σε βοηθήσει να αμφισβητήσεις τα μη ρεαλιστικά πρότυπα σώματος, και να καλλιεργήσεις μια αίσθηση ευγνωμοσύνης για το πώς λειτουργεί το σώμα σου στην καθημερινότητά σου.
Εδώ θα βρεις πέντε τρόπους να βελτιώσεις την εικόνα του σώματός σου:
- Εντόπισε τις γνωστικές διαστρεβλώσεις για το σώμα σου. Για παράδειγμα, μπορεί να σκέφτεσαι ακραία – «όλα ή τίποτα» και άρα να σε βλέπεις «χοντρό/ή» ή «αδύνατος/η». Αν ισχύει, δες πώς μπορείς να αμφισβητήσεις αυτή τη διαστρέβλωση για να βρεις μια πιο ρεαλιστική αντίληψη. Ή, μπορεί να «φιλτράρεις», να εστιάζεις μόνο σε αυτό που αντιλαμβάνεσαι ότι είναι αρνητικό για τον εαυτό σου. Αν ισχύει, προσπάθησε να δείξεις ευγνωμοσύνη για τα μέρη του σώματός σου που σου αρέσουν.
- Προσπάθησε να μη συγκρίνεις τον εαυτό σου με άλλους. Όλοι το κάνουμε, επομένως μπορεί να χρειαστεί χρόνος και προσπάθεια. Ωστόσο, όσο λιγότερο συχνά συγκρίνεις τον εαυτό σου με άλλους, τόσο πιο ευτυχισμένος/η θα νιώθεις. Το πρόβλημα με την κοινωνική σύγκριση είναι πως πάντα μπορείς να βρεις κάποιον που θεωρείς «καλύτερο» από εσένα, και αυτό δυστυχώς διαιωνίζει κύκλους χαμηλής αυτοεκτίμησης και ενισχύει την αρνητική εικόνα σώματος.
- Θέσε στόχους με επίκεντρο την υγεία, όχι την αισθητική. Δεν υπάρχει κάτι «κακό» στο να θέλεις να φροντίζεις το σώμα σου. Μπορείς όμως να εστιαστείς στο πώς μπορείς να βελτιώσεις την υγεία σου αντί για το πώς μπορείς να αλλάξεις το σώμα σου ή να βελτιώσεις την εμφάνισή σου. Για παράδειγμα, εάν θέλεις να ασκείσαι πιο τακτικά, εστιάσου στην καλυτέρευση της φυσιολογίας σου και όχι στο πώς μπορεί να αλλάξει το σώμα σου.
- Περιόρισε τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και κατάργησε την παρακολούθηση λογαριασμών που ασκούν κακή επιρροή. Ενώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν τα πλεονεκτήματά τους, μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε τοξικά μηνύματα. Για παράδειγμα, ορισμένες κοινότητες ενισχύουν το περιεχόμενο διατροφικών διαταραχών (συχνά γνωστό ως pro-ana ή pro-mia). Πολλοί influencers φιλτράρουν την εμφάνισή τους, κάνοντάς τους να φαίνονται τέλειοι (ακόμα κι αν η επεξεργασία τους είναι προφανής). Εξέτασε το ενδεχόμενο να καταργήσεις την παρακολούθηση αυτών των λογαριασμών για να δεις εάν βελτιώνει τη συναισθηματική σου ευεξία.
- Επικεντρώσου στο τι μπορεί να κάνει το σώμα σου, και όχι στο πώς φαίνεται. Μπορεί να σου φανεί χρήσιμο να καλλιεργήσεις θετική εικόνα σώματος μετατοπίζοντας την προσοχή σου σε όλους τους θαυματουργούς τρόπους λειτουργίας του. Για παράδειγμα, εστιάσου στο πώς τα χέρια σου σού επιτρέπουν να αγκαλιάζεις τα αγαπημένα σου πρόσωπα, τα πόδια σου να περπατάς μέσα από όμορφα πάρκα και τα αυτιά σου να ακούς την αγαπημένη σου μουσική.
Αν παρόλα αυτά δυσκολεύεσαι με την εικόνα σώματος, επικοινώνησε με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας για να συζητήσετε πώς μπορείς να αλλάξεις τον τρόπο που βλέπεις τον εαυτό σου. Το σώμα σου είναι κάτι που πρέπει να αγαπάς και να γιορτάζεις, όχι κάτι για το οποίο πρέπει να ντρέπεσαι.
Με αγάπη!
