Μήπως @ σύντροφός σου ασχολείται αποκλειστικά με τον εαυτό τ@, χρειάζεται πάντα προσοχή και επιβεβαίωση, αντιδρά υπερβολικά στην κριτική, νιώθει ότι έχει πάντα δίκιο, ότι ξέρει περισσότερα, ή ασχολείται μόνο μαζί σου όταν εκπληρώνεις τις ανάγκες τ@ ή εξυπηρετείς ένα σκοπό; Αν ναι, τότε σ’ αυτό το άρθρο θα διαβάσεις τί λέει η επιστήμη γι’ αυτές τις ναρκισσιστικές προσωπικότητες, πώς βλάπτουν τις σχέσεις και τί μπορείς να κάνεις.
Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας (ΝΔΠ)
Επιστημονικές έρευνες εισηγούνται πως ζούμε σε έναν όλο και πιο ναρκισσιστικό κόσμο. Η νοοτροπία “κοιτάξτε με” που συχνά προωθείται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αφορά μια πιο χαλαρή χρήση του όρου «ναρκισσιστής» συνήθως για να υποδείξει άτομα ματαιόδοξα, εγωκεντρικά ή αλαζονικά που προβάλουν τη ζωή τους με selfies ή/και στιγμές οικογενειακής ευτυχίας ή επιτυχημένης επαγγελματικής καριέρας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ωστόσο, η πραγματική ΝΔΠ και τα χαρακτηριστικά της είναι πολύ βαθύτερα και έχουν μακροπρόθεσμα εξουθενωτικά αποτελέσματα για όσους βρίσκονται κοντά σ’ αυτά τα άτομα. Εάν μεγάλωσες από έναν ναρκισσιστή γονέα ή είσαι σε σχέση με ένα ναρκισσιστή, πιθανότατα θα αισθάνεσαι περισσότερο σαν ένα αντικείμενο που πρέπει να χρησιμοποιηθεί και να χειραγωγηθεί για να ικανοποιήσεις τους στόχους ή τις ανάγκες του. Τέτοιου είδους συμπεριφορά είναι συναισθηματικά κακοποιητική και δημιουργεί ένα πολύ τοξικό περιβάλλον όπου τελικά συνειδητοποιείς ότι έχεις χρησιμοποιηθεί από κάποιον που εμπιστεύεσαι και αγαπάς.
Οι ερευνητές δεν είναι σίγουροι για το πόσο συχνή είναι η ΝΔΠ γιατί υπάρχει και ο κρυφός ναρκισσισμός, τα άτομα δηλαδή που έχουν συμπτώματα ΝΔΠ αλλά κρύβουν τα πιο εμφανή χαρακτηριστικά της διαταραχής. Ωστόσο έρευνες εισηγούνται πώς 5% του πληθυσμού στην Αμερική έχουν ΝΔΠ και 50% έως 75% είναι άνδρες.
Ναρκισσιστής σύντροφος – πώς βλάπτει τη σχέση
- Έλλειψη ενσυναίσθησης. Τα ναρκισσιστικά άτομα συχνά στερούνται ενσυναίσθησης, που σημαίνει ότι ενδιαφέρονται ελάχιστα για τα συναισθήματα ή τις ανάγκες τ@ συντρόφου τους. Η ενσυναίσθηση είναι η συναισθηματική «κόλλα» που συγκρατεί τις σχέσεις. Χωρίς αυτήν @ ναρκισσιστής σύντροφός σου μάλλον λέει πράγματα που σε αγνοούν, σε περιφρονούν και σε πληγώνουν, και επομένως βιώνεις δυσαρέσκεια και μοναξιά.
- Έντονη αίσθηση αυτοσπουδαιότητας, μεγαλομανίας και αλαζονείας. Τα ναρκισσιστικά άτομα έχουν μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους και μία αδικαιολόγητα υπερφουσκωμένη αίσθηση αυτοαξίας. Απαιτούν ειδική μεταχείριση και συμπεριφέρονται στους άλλους σαν να είναι αυλικοί τους υποτιμώντας τους συνέχεια και απαιτώντας συνεχώς προσοχή και όλο και περισσότερα από αυτούς. Με ένα τέτοιο σύντροφο μπαίνεις στη διαδικασία συνεχώς να τ@ αποδεικνύεις ότι αξίζει να είσαι δίπλα τ@ και όταν δεν τα καταφέρνεις να αισθάνεσαι ανήμπορ@ και να νιώθεις πολλές ενοχές.
- Υποτίμηση. Τα ναρκισσιστικά άτομα υποτιμούν τ@ς συντρόφους τους επικρίνοντάς τους, ή προσβάλλοντάς τους. Τους είναι επίσης εύκολο να κρύψουν τα θετικά συναισθήματά τους (όταν υπάρχουν) για να μη δείξουν στοργή ή προσοχή. Αν είσαι σε τέτοια σχέση μάλλον αισθάνεσαι ανάξι@ ή ασήμαντ@ προσπαθώντας να κάνεις τα πάντα να ευχαριστήσεις τ@ σύντροφό σου ζητιανεύοντας λίγη προσοχή ή στοργή.
- Ψυχολογική Χειραγώγηση (gaslighting). Τα ναρκισσιστικά άτομα χρησιμοποιούν τακτικές χειραγώγησης για να κάνουν τ@ σύντροφό τους να αμφιβάλλει για την αντίληψή τ@ για την πραγματικότητα. Εάν @ σύντροφός σου διαστρεβλώνει την αλήθεια, αρνείται γεγονότα ή σε κατηγορεί για πράγματα που δεν ήταν δικό σου λάθος, τότε μάλλον θα αρχίσεις να αμφισβητείς τη λογική σου!
- Απιστία. Τα ναρκισσιστικά άτομα μπορεί να απατούν τ@ σύντροφό τους για να εκπληρώσουν το εγώ και τις επιθυμίες τους χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τα συναισθήματα του άλλου. Αυτό μπορεί να προκαλέσει τεράστιο πόνο και ζημιά στη σχέση.
Τι μπορείς να κάνεις εάν έχεις ναρκισσιστή σύντροφο
- Βάζε όρια. Τα ναρκισσιστικά άτομα μπορεί να είναι ιδιαίτερα ελεγκτικά, επομένως είναι σημαντικό να θέσεις σαφή όρια και να τα επικοινωνήσεις με αποτελεσματικό τρόπο. Να είσαι σταθερ@ και συνεπής με τα όριά σου και ξεκαθάρισε στ@ σύντροφό σου ποιες συμπεριφορές είναι απαράδεκτες και μη αποδεκτές.
- Μην παίζεις το παιχνίδι του. Τα ναρκισσιστικά άτομα τρέφονται με την προσοχή και το δράμα. Μην εμπλέκεσαι στο δράμα τους και μη δώσεις την προσοχή που αναζητούν τροφοδοτώντας το τεράστιο εγώ τους.
- Ζήτα βοήθεια. Η σχέση με @ ναρκισσιστικό σύντροφο μπορεί να σε εξαντλήσει συναισθηματικά. Ζήτα βοήθεια από φίλους, την οικογένειά σου ή σύμβουλο ψυχικής υγείας που μπορεί να σε καταλάβει και να σε βοηθήσει να αναγνωρίσεις την κατάσταση και να επεξεργαστείς τα συναισθήματά σου.
- Αυτοφροντίδα. Είναι σημαντικό να δώσεις προτεραιότητα στις δικές σου ανάγκες και να φροντίσεις τον εαυτό σου. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την εξάσκηση της επίγνωσης, τον επαρκή ύπνο, την τακτική άσκηση και την ενασχόληση με χόμπι που σου φέρνουν χαρά.
- Σκέψου τη θεραπεία ζευγαριών. Εάν @ σύντροφός σου είναι πρόθυμ@, η θεραπεία ζευγαριών μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της επικοινωνίας και στην αντιμετώπιση των υποκείμενων προβλημάτων στη σχέση. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι τα ναρκισσιστικά άτομα μπορεί να είναι ανθεκτικά στη θεραπεία και καθόλου πρόθυμα να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους.
Τροφή για σκέψη: Εάν είσαι σε σχέση με ναρκισσιστή, ίσως να σε βοηθούσε να αναγνωρίσεις το λόγο που είσαι στη σχέση, και να σκεφτείς τα ασυνείδητα κίνητρα που μπορεί να σε οδήγησαν να επιλέξεις αυτ@ τ@ σύντροφο. Είχες εγωκεντρικό γονιό; Αισθάνεσαι πιο άνετα με σύντροφο που έχει τον έλεγχο, οπότε μπορείς να είσαι πιο παθητικ@; Παίρνεις αξία από τη σύνδεση με κάποι@ που βρίσκεται στο επίκεντρο; Μήπως η αρνητική εικόνα για τον εαυτό σου που καλλιεργείται με τις επικρίσεις και τις ανώτερες συμπεριφορές τ@ συντρόφου σου είναι σαν αντίλαλος των δικών σου κριτικών σκέψεων για τον εαυτό σου; Πολλά άτομα που ερωτεύονται ναρκισσιστές έχουν προβλήματα με την συνεξάρτηση. Θα ανεχτούν μια μορφή κακοποίησης επειδή δεν αισθάνονται αρκετά σίγουρα για τον εαυτό τους ώστε να θέτουν όρια ή να μπορούν να μένουν μόνα τους. Ισχύει κάτι από αυτά για σένα;
Με αγάπη!
