Έχεις ξανακούσει το «μεταιχμιακό και προμετωπιαίο-ραβδωτό-ωχρό-θαλαμικό κύκλωμα» ή τον «κοιλιακό-έσω προμετωπιαίο φλοιό»; Αυτές οι περιοχές του εγκεφάλου θα μπορούσαν να είναι δύο σύντομες απαντήσεις για το πώς η ψυχοθεραπεία σε βοηθάει επηρεάζοντας τον εγκέφαλο. 😊 Αν σ’ ενδιαφέρει όμως να μάθεις με απλά λόγια τι λέει η νευροβιολογία για το πώς μπορεί η ψυχοθεραπεία να σε βοηθήσει, τότε ίσως αξίζει να διαβάσεις αυτό το άρθρο, δίνοντάς σου και κάποιες εισηγήσεις για το πώς μπορείς να βοηθήσεις τον εαυτό σου.
Ψυχοθεραπεία – οφέλη εν συντομία
Η ψυχοθεραπεία είναι μια ομάδα θεραπειών που έχουν σχεδιαστεί για να σε βοηθήσουν να αντιληφθείς τα επαναλαμβανόμενα δυσλειτουργικά μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς σου, να ανακαλύψεις την ανθεκτικότητά σου, και να βελτιώσεις τις δεξιότητές σου.
Έρευνες σε άτομα που έχουν κάνει ψυχοθεραπεία και ρωτήθηκαν πώς τους βοήθησε, έδειξαν ότι διαφορετικές προσεγγίσεις ψυχοθεραπείας ανακούφισαν τα συμπτώματά τους, και βελτίωσαν πολλές πτυχές του εαυτού τους και της ποιότητας της ζωής τους. Αυτές συμπεριλάμβαναν την αυτοεκτίμηση, την αισιοδοξία, την αυτοπεποίθηση, την κατανόηση ότι κάθε άτομο είναι μοναδικό, και την ενίσχυση των διαπροσωπικών σχέσεων σε θέματα όπως η οικειότητα και η ανταπόδοση – το υγιές πάρε-δώσε που είναι απαραίτητο στις σχέσεις με τους άλλους.
Ψυχοθεραπεία – νευροβιολογική ματιά
Ενώ όλοι μοιραζόμαστε γενικά παρόμοια νευρωνική αρχιτεκτονική, οι ακριβείς λεπτομέρειες του τρόπου με τον οποίο τα νευρωνικά δίκτυα οργανώνονται, επικοινωνούν και συντονίζονται μεταξύ τους εξαρτώνται από τις εμπειρίες που έχουμε, ιδιαίτερα ως παιδιά. Σε μια «αρκετά καλή» παιδική ηλικία, οι φροντιστές μας και οι άλλοι (τουλάχιστον σε μεγάλο βαθμό) δρουν ως πηγές ηρεμίας, φροντίδας και επιβεβαίωσης, που στη συνέχεια μας δίνει ασφάλεια να αναπτυχθούμε, να εξερευνήσουμε, και να μάθουμε πώς να διαχειριζόμαστε το άγχος, το φόβο και άλλα συναισθήματα. Αυτό επιτρέπει τη βέλτιστη νευρική ανάπτυξη και μια υγιή, ευέλικτη αλληλεπίδραση μεταξύ του πιο πρωτόγονου συναισθηματικού μεταιχμιακού συστήματος και των πιο αφηρημένων, γνωστικών τμημάτων του εγκεφαλικού φλοιού.
Ωστόσο, χρόνιο στρες στην παιδική ηλικία ή η έλλειψη βοήθειας για την κατανόηση ή την ρύθμιση των συναισθημάτων, μπορεί να επηρεάσει τη φυσιολογική νευρική ανάπτυξη. Τα υψηλά επίπεδα ορμονών του στρες μπορεί να επηρεάσουν τη μνήμη και τη σκέψη και να οδηγήσουν σε απορρύθμιση των συστημάτων που διαχειρίζονται το στρες. Εδώ έρχεται η ψυχοθεραπεία να βοηθήσει κάνοντας διορθωτικές αλλαγές στον εγκέφαλο. Αυτές οι αλλαγές μπορούν πλέον να ανιχνεύονται με τεχνικές απεικόνισης, όπως η λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI) που μετρά την εγκεφαλική δραστηριότητα.
Για παράδειγμα, σε άτομα με κατάθλιψη, φάνηκε πως η ψυχοθεραπεία επιδρά στη δραστηριότητα περιοχών του εγκεφάλου που συνδέονται με την κατάθλιψη επιφέροντας αντισταθμιστικές ή/και ρυθμιστικές αλλαγές:
- στην αυξημένη δραστηριότητα της αμυγδαλής, η οποία σχετίζεται με το συναίσθημα (θυμός, φόβος, κ.α.)
- στον μειωμένο σε μέγεθος ιππόκαμπο, ο οποίος σχετίζεται με τη μάθηση και τη μνήμη σε σχέση με το συναίσθημα, και
- στον χαμηλής δραστηριότητας έσω προμετωπιαίο φλοιό, ο οποίος σχετίζεται με συμπεριφορικές αποκρίσεις βάση αποκωδικοποίησης του συναισθήματος
Τα αποτελέσματα της ψυχοθεραπείας είναι συχνά εμφανή ακόμα και στο σχήμα τμημάτων του εγκεφάλου, ο οποίος είναι πολύ πιο ευέλικτος από ό,τι πιστεύαμε κάποτε. Για παράδειγμα, σε άτομα με κοινωνικό άγχος, η ψυχοθεραπεία αποδείχθηκε ότι όχι μόνο επιφέρει μείωση συμπτωμάτων αλλά και μείωση του όγκου της αμυγδαλής. Τα άτομα με μεγαλύτερη αμυγδαλή τείνουν να έχουν περισσότερο άγχος και κατάθλιψη.
Στην πράξη – τα καλά νέα
@ υποστηρικτικ@ ψυχοθεραπευτ@ θα σε αφήσει να τ@ δείξεις πώς βλέπεις τον κόσμο γύρω σου. Αφήνοντας τις περίπλοκες θεωρίες στην άκρη, θα ανακαλύψει το άτομο που έχει απέναντί τ@ (εσένα!), και που καμία θεωρία δεν μπορεί να σε περιγράψει. Σε μια πραγματικότητα που πιέζει και απαιτεί δράση, θα φέρει στο τραπέζι τον προβληματισμό για να σε βοηθήσει να βρεις τη δική σου αλήθεια και τις δικές σου απαντήσεις.
Αν δεν μπορείς να υποστηρίξεις οικονομικά τη ψυχοθεραπεία, εκτός από τις δομές που παρέχουν κάποιες δωρεάν συνεδρίες, σου δίνω 3 εισηγήσεις για την καθημερινότητά σου:
- Επίλεξε τον στοχασμό (reflect) και όχι τον αυτοματισμό (reflex)
Όταν μπαίνεις σε λούπα, πιάσε τον εαυτό σου ότι το κάνεις και κάνε ένα βήμα πίσω να εξετάσεις κι άλλες οπτικές της κατάστασης, πώς νιώθεις γι αυτές, και μετά δράσε. - Προσέγγισε με απαλότητα και όχι επιθετικότητα
Όταν κάτι σου πατάει το κουμπί, υπάρχει μια ευκαιρία να μάθεις κάτι για σένα (και τους άλλους). Συχνά υποθέτουμε το χειρότερο σενάριο, παίρνουμε τα πράγματα προσωπικά και αντιδρούμε αυτόματα και επιθετικά. Εστιάσου στην συμπεριφορά που σου πάτησε το κουμπί και όχι στο άτομο – μάλλον θα σου θυμίσει κάτι που βίωνες από παλιά. Όταν το κατανοήσεις θα το διαχειριστείς διαφορετικά, πιο απαλά και συμπονετικά. - Να έχεις περιέργεια και όχι επίκριση
Αν και είναι δελεαστικό να πιστεύεις ότι η κατανόησή σου για τον κόσμο γύρω σου είναι η σωστή, το να είσαι ανοιχτ@ και περίεργ@ σε πράγματα που σου προκαλούν σύγχυση και ανησυχία σε βοηθούν να παραμείνεις ευέλικτ@. Αν αποδοκιμάζεις συνέχεια τους άλλους, θα δυσκολευτείς να συνδεθείς και να αναπτύξεις ενσυναίσθηση, θα μείνεις μόν@ και παραπονεμέν@. Με άλλα λόγια, θα θυματοποιηθείς και επομένως δεν θα εξελιχθείς.
Με αγάπη!
