Προσωπική ΑνάπτυξηΨυχολογία

Τί σημαίνει «νοοτροπία θύματος

Η ετυμολογία της λέξης νοοτροπία [νοο- (νους) + τρόπ(ος) -ία] υποδηλώνει το σύνολο των αντιλήψεων και των πεποιθήσεων ενός ατόμου, οι οποίες καθορίζουν τον τρόπο της σκέψης του, την τοποθέτησή του απέναντι στα προβλήματα της ζωής και τη συμπεριφορά του.

Η νοοτροπία θύματος κρύβεται πίσω από τις εκφράσεις «δεν είναι δικό μου λάθος» ή «δεν φταίω εγώ».  Όποιος ενεργεί έχοντας τη νοοτροπία θύματος ισχυρίζεται ότι για τα πράγματα που του συμβαίνουν φταίει κάποιος ή κάτι άλλο εκτός από τον εαυτό του.  Μπορεί να φταίει ο σύντροφός του, η οικογένειά του, ο συνάδελφος, ο φίλος ή ακόμη και «όπως είναι ο κόσμος».  Το θύμα παραπονιέται συχνά για τα άσχημα πράγματα που συμβαίνουν στη ζωή του και είναι απρόθυμο να αναλάβει προσωπική ευθύνη, υποστηρίζοντας ότι οι περιστάσεις δεν είναι υπό τον έλεγχό του.


Σημάδια ατόμου με νοοτροπία θύματος

Γκρίνια

Η μουρμούρα και τα συνεχή παράπονα είναι χαρακτηριστικά ατόμων με νοοτροπία θύματος.  Συχνά παραπονιούνται για αρνητικές καταστάσεις του παρόντος ή του παρελθόντος, όπως για παράδειγμα ότι έχουν αδικηθεί στην οικογένεια ή στην εργασία, ότι οι σύντροφοί τους πάντα τους αφήνουν, ότι δεν τους αρέσουν οι καθημερινές συνθήκες διαβίωσής τους αλλά δεν έχουν άλλη επιλογή, και συνήθως κατηγορούν τους άλλους ή τις καταστάσεις για τον τρόπο που είναι η ζωή τους.  Τα άτομα αυτά πραγματικά πιστεύουν ότι η ζωή είναι εναντίον τους και δεν μπορούν να πάρουν μια ανάσα ανακούφισης γιατί πάντα κάτι πάει στραβά.

Νεύρα

Τα νεύρα από το πουθενά όπως και η εριστική διάθεση και συμπεριφορά είναι χαρακτηριστικά των ατόμων με νοοτροπία θύματος.  ‌Δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν προβλήματα στη ζωή τους και αισθάνονται ανίσχυρα απέναντί τους.  Νιώθουν κολλημένα στη ζωή και αντιμετωπίζουν τα πράγματα με αρνητική στάση.

Έρευνες δείχνουν πως οι άνθρωποι που πιστεύουν ότι έχουν αδικηθεί, νιώθουν ότι δικαιούνται να συμπεριφέρονται επιθετικά και εγωκεντρικά, αγνοώντας τα προβλήματα των άλλων.  Εάν, μάλιστα, κάποιος προσπαθήσει να βοηθήσει ή να προσφέρει λύσεις, αισθάνονται επίθεση ή επίκριση και είναι συχνά προετοιμασμένοι με μια λίστα απαντήσεων και λόγων για τους οποίους αυτό που τους προτείνουν δεν θα λειτουργήσει.  Οι άνθρωποι που προσπαθούν να βοηθήσουν συχνά μένουν απογοητευμένοι και μπερδεμένοι με αποτέλεσμα κάποια στιγμή να απομακρύνονται και αυτοί.  Έτσι, τα άτομα με νοοτροπία θύματος επιβεβαιώνουν την πεποίθησή τους ότι εκείνα δεν φταίνε σε κάτι και για άλλη μια φορά τους εγκατέλειψαν.  Τον βλέπετε τον φαύλο κύκλο και την αναπαραγωγή του μοτίβου θυματοποίησης;


Γιατί οι άνθρωποι συμπεριφέρονται με αυτόν τον τρόπο;

Όπως πολύ καλά γνωρίζουμε στον επάγγελμά μας, και όχι μόνο, κάθε συμπεριφορά έχει οφέλη. Έτσι και η νοοτροπία θύματος:

  • Καμία προσωπική ευθύνη. Το να είσαι υπόλογος για τη ζωή σου σημαίνει ότι βρίσκεσαι στη θέση του οδηγού και αναλαμβάνεις την ευθύνη.  Αυτό μπορεί να είναι τρομακτικό για κάποιον που έχει νοοτροπία θύματος γιατί θα πρέπει να παραδεχτεί ότι έχει παίξει σημαντικό ρόλο για τον τρόπο που ζει σήμερα και επομένως και για όλα όσα θεωρεί «αδικίες».  Η δαιμονοποίηση των άλλων και η αγιοσύνη του εαυτού είναι συνήθης συμπεριφορά.
  • Δευτερεύοντα οφέλη και ασυνείδητες ανάγκες. Παίζοντας το χαρτί «εγώ το καημένο (άτομο)» που όλα μου έχουν πάει στραβά, προκαλεί τη συμπάθεια και τη βοήθεια από τους άλλους, καθώς και την επικύρωση και επιβεβαίωση ότι έχει δίκιο.
  • Αποφυγή ρίσκου. Η προβολή της ευθύνης στους άλλους είναι βασικό μέρος της νοοτροπίας του θύματος.  Είναι ένας τρόπος ώστε το άτομο να αποφύγει να είναι πραγματικά ευάλωτο και να πάρει ρίσκα.


Πώς να σταματήσετε να παίζετε το θύμα

Τα καλά νέα είναι πως η νοοτροπία του θύματος είναι μαθημένη συμπεριφορά.  Με άλλα λόγια, δεν είναι κάτι με το οποίο γεννιέσαι. Είναι κάτι που μαθαίνεις σε ένα κοινωνικό περιβάλλον.  Θα μπορούσε να μαθευτεί από μέλη της οικογένειας (ένα γονιό με νοοτροπία θύματος) ή να είναι το αποτέλεσμα τραύματος (απόρριψη, εγκατάλειψη, παραμέληση, κ.λπ.).

Ωστόσο, έχετε τη δύναμη να το ξεπεράσετε κάνοντας μικρές αλλαγές, μικρά καθημερινά βήματα προς την κατεύθυνση του νικητή!

  • Ανάληψη ευθύνης.  Εσείς ελέγχετε τις πράξεις σας και μόνο εσείς.  Μπορεί να μην ελέγχετε τί θα συμβεί ή πώς θα συμπεριφερθούν οι άλλοι, ωστόσο μπορείτε να ελέγξετε πώς θα ανταποκριθείτε σε αυτό.
  • Αυτοφροντίδα και συμπόνια.  Η νοοτροπία θύματος υιοθετείται υποσυνείδητα ως τρόπος αντιμετώπισης τραυμάτων του παρελθόντος.  Να είστε συμπονετικοί με τον εαυτό σας. Εξασκηθείτε στην αγάπη και τη συμπόνια προς τον εαυτό σας.
  • Εκπαιδεύστε τον εαυτό σας. Διαβάστε βιβλία για τη νοοτροπία του θύματος: πώς επηρεάζει τη ζωή σας και των άλλων γύρω σας.  Τέλος, σκεφτείτε να ζητήσετε βοήθεια από ένα ειδικό ψυχικής υγείας για την μετατόπισή σας από τη νοοτροπία του θύματος (μια ριζωμένη αρνητική νοοτροπία) στη νοοτροπία του νικητή (μια νοοτροπία ανάπτυξης, αφθονίας και επιτυχίας).

 

Ευχαριστώ την NATURAnrg για τη φιλοξενία του άρθρου στο τεύχος 127 ΜαΪου-Ιουνίου 2022, σελ. 26.