Πώς να χωρέσεις εκατοντάδες χιλιάδες ερευνητικά άρθρα, αμέτρητα βιβλία και βαθυστόχαστες τοποθετήσεις αρχαίων φιλοσόφων για την αγάπη σε μία σελίδα; Για τους σκοπούς του άρθρου αυτού, θα εστιαστώ στην ρομαντική αγάπη και την επιρροή που έχει στον ψυχισμό του ατόμου.
Η χημεία της αγάπης – στάδιο 1ο
Μελέτες με λειτουργική μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου που χρησιμοποίησαν τη φωτογραφία του συντρόφου ως οπτικό ερέθισμα, επιβεβαιώνουν ότι η αγάπη ενεργοποιεί το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου (συμμετοχή της δεξιάς κοιλιακής τμηματικής περιοχής) που σχετίζεται με ευχαρίστηση, γενική διέγερση, εστιασμένη προσοχή, και κίνητρο για επιδίωξη και απόκτηση ανταμοιβών. Ως αποτέλεσμα υπάρχει μείωση της συναισθηματικής κρίσης, του φόβου, και της κατάθλιψης, ενώ παράλληλα βελτιώνεται η διάθεση και ενισχύονται τα συναισθήματα ευφορίας. Μια κατάσταση την οποία όλοι την επιθυμούν και την αναζητούν, και δικαίως.
Ο ρόλος της σεξουαλικής δραστηριότητας – στάδιο 2ο
Σαφώς, η σεξουαλική δραστηριότητα είναι ένα σημαντικό συστατικό της ενίσχυσης του συστήματος ανταμοιβής, κι αυτό φαίνεται να ενισχύει την προσκόλληση (εγγύτητα). Τα αυξανόμενα επίπεδα τεστοστερόνης και οιστρογόνων προάγουν την απελευθέρωση ντοπαμίνης, και ομοίως, η αυξημένη δραστηριότητα των ντοπαμινεργικών οδών φαίνεται να αυξάνει την απελευθέρωση τεστοστερόνης και οιστρογόνων. Το συμπαθητικό νευρικό σύστημα φαίνεται επίσης να συμβάλλει. Ως αποτέλεσμα, η ευχαρίστηση και η ανταμοιβή κατά τη σεξουαλική δραστηριότητα ενεργοποιούν πρότυπα συμπεριφοράς που απομνημονεύονται στον εγκέφαλο με στόχο την επανάληψη και γρηγορότερη και καλύτερη αναγνώριση αργότερα. Σε όλα αυτά, υπάρχουν σαφή στοιχεία της συμμετοχής και του ιππόκαμπου που υποστηρίζουν τη σύνδεση μεταξύ συμπεριφορών εγγύτητας και ευχαρίστησης.
Η αγάπη δημιουργεί ισχυρούς δεσμούς – στάδιο 3ο
Η αγάπη μας χτυπάει την πόρτα τουλάχιστον μια φορά στη ζωή μας, όπως ισχυρίζονται οι έρευνες. Ας υποθέσουμε ότι έχετε πλέον δημιουργήσει μια υγιή και στοργική σχέση με τ@ σύντροφ@ σας. Τώρα, το σώμα απελευθερώνει ωκυτοκίνη (ορμόνη αγκαλιάς) και βαζοπρεσίνη ως απόκριση σε μακροπρόθεσμη συντροφιά. Αυτή η φάση είναι γνωστή ως «προσκόλληση» και υποστηρίζεται από τα ήδη εδραιωμένα συναισθήματα εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας. Είναι ενδιαφέρον ότι η ωκυτοκίνη απελευθερώνεται κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής δραστηριότητας, του θηλασμού και του τοκετού. Αν και αυτό μπορεί να ακούγεται αντιφατικό, αυτές οι ορμόνες θέτουν τα θεμέλια για δέσιμο και πιο δυνατές προσκολλήσεις.
Είναι λάθος να υποθέσουμε ότι η μακροχρόνια συντροφικότητα μεταφράζεται σε χαμηλότερης έντασης αγάπη. Μελέτη που εξέτασε την εγκεφαλική δραστηριότητα όσων είχαν μια ερωτική, ρομαντική σχέση για 21 χρόνια κατά μέσο όρο, διαπίστωσε ότι τα κέντρα ανταμοιβής στον εγκέφαλό τους επίσης φωτίζονταν όταν αναφέρονταν τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Η σκοτεινή πλευρά της αγάπης – στάδιο 4ο ;
Τί γίνεται όταν το κέντρο ανταμοιβής δεν τροφοδοτείται από θετικά συναισθήματα; Το κέντρο ανταμοιβής είναι το ίδιο σύστημα που ενεργοποιείται από εθιστικές συμπεριφορές (όπως τα ναρκωτικά) παράγοντας ντοπαμίνη. Μία απόσυρση από την πηγή ευχαρίστησης μπορεί να επιφέρει, το λιγότερο, σημαντική αγωνία.
Απόσυρση μπορεί να είναι αγάπη σε μικρότερο βαθμό από αυτόν που είχε συνηθίσει το κέντρο ανταμοιβής του ατόμου με αποτέλεσμα το άτομο να βιώσει άγχος και αγωνία. Εδώ, η σχέση δοκιμάζεται γιατί απαιτείται ειλικρινής επικοινωνία και από τα δύο μέρη για να ανακαλυφθεί η αιτία της απόσυρσης. Εάν το ζευγάρι συνεργαστεί έξυπνα και υπεύθυνα, η επαναφορά στην εγγύτητα θα είναι πολύ πιο δυνατή από πριν γιατί το ζευγάρι θα έχει αποκτήσει μια νέα γνώση που θα ενισχύσει το δεσμό μεταξύ τους. Σε περίπτωση όμως που δεν καταφέρει να επικοινωνήσει με ειλικρίνεια, το άγχος και η αγωνία θα μεγαλώσουν και η μη τροφοδότηση του κέντρου ανταμοιβής και των δύο ατόμων πλέον, θα διαταράξει τη ζωή τους και θα επιφέρει τριγμούς, απιστία ή ρήξη στη σχέση. Η θλίψη ενός χωρισμού δεν είναι μόνο μια απώλεια του συντρόφου, αλλά και η απώλεια του δεσμού, της ασφάλειας, και της ταυτότητας του εαυτού.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι όλα τα ζευγάρια περνούν κρίση στη σχέση τους, μιας και σημαντικές αλλαγές στη ζωή τους επιφέρουν καυγάδες ή προσωρινή απομάκρυνση, όπως η άφιξη των παιδιών, οικονομική δυσχέρεια, έλλειψη οικειότητας, αλλαγή επαγγελματικού ή προσωπικού χώρου, έλλειψη χρόνου, ζήλια, κ.α. Στις ήδη τεταμένες και στρεσογόνες συνθήκες της πανδημίας που όλοι βιώνουμε, είναι σημαντικό να θυμίσω τα
Βήματα διαχείρισης αρνητικών συναισθημάτων
- ΠΑΥΣΗ: μην δράτε εν θερμώ. Κάντε μια παύση μετρώντας μέχρι το 100 ή πείτε το αλφάβητο ανάποδα.
- ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ: μετά την παύση, ελάτε σε επαφή με το συναίσθημά σας. Τα αρνητικά συναισθήματα είναι εκεί για να μας δείξουν ότι κάτι δεν πάει καλά και μας κινητοποιούν να απαιτήσουμε σεβασμό και εκτίμηση.
- ΔΡΑΣΗ: τώρα που αναγνωρίσατε πώς νιώθετε, θα ήταν υγιές να το εκφράσετε. Εάν δυσκολεύεστε, ζητήστε βοήθεια από φίλους ή έναν ειδικό.
Βιώστε την αληθινή αγάπη
Η αληθινή αγάπη ξεκινάει από τον εαυτό σας, και για να την βιώσετε πρέπει πρώτα να γνωρίσετε τον εαυτό σας και να τον αποδεχτείτε όπως ακριβώς είναι – με τα καλά, τα κακά και τα άσχημα. Εμείς οι άνθρωποι συνήθως αποδεχόμαστε και καθρεφτίζουμε στους άλλους μόνο αυτά που θεωρούμε θετικά μας χαρακτηριστικά κρύβοντας ότι δεν μας αρέσει, ή προσπαθώντας να ξεφύγουμε από αυτό με δυσλειτουργικούς τρόπους (ποτό, υπερφαγία, ναρκωτικά, εξωσυζυγικές σχέσεις, κτλ.). Επιλέξτε να τροφοδοτήσετε το κέντρο ανταμοιβής σας με υγιείς ρουτίνες και ανθρώπους και μη φοβηθείτε να φύγετε από τοξικές σχέσεις. Συμφιλιωθείτε με τον εαυτό σας, επιτρέψτε του να κάνει λάθη, και δείξτε του συμπόνοια, κατανόηση και αγάπη – ότι ακριβώς ζητάτε από τους άλλους. Και τότε, η αγάπη των άλλων θα είναι μπόνους, μια ευχάριστη καλοδεχούμενη κατάσταση χωρίς να αγκιστρώνεστε από αυτήν και να χάνετε τον εαυτό σας μέσα της.
